Hiện nay đang rầm rộ việc”sao kê” của các nghệ sĩ làm từ thiện. Động từ “sao kê” bỗng trở nên nhạy cảm một cách không cần thiết. Và, đáng nói hơn, hàng loạt người nổi tiếng bị mất hình ảnh trong lòng công chúng; và công chúng bỗng trở nên khắc khe và dễ bùng nổ hơn bao giờ hết! Điều này chưa biết có được lợi ích gì ra sao, mà cái thiệt hại trước mắt là làm cho người có tâm thiện nguyện cũng chùn bước. Như vậy, vô hình chung làm phong trào tình nguyện bị hẹp dần trong lúc đang rất cần lan tỏa lòng tử tế, sự chung sức chung lòng của toàn xã hội. Chúng tôi có buổi nói chuyện với Thạc sĩ Đinh Thị Vũ Trinh là người hoạt động trong lĩnh vực truyền hình, nghệ thuật và đặc biệt bà là người tổ chức hoạt động cộng đồng hơn 10 năm qua.
” Làm từ thiện là cho cái Cần, không phải lo cái Muốn”
ThS Vũ Trinh bắt đầu bằng câu chuyện của mình: “Tôi có cô học trò cũ mong muốn tôi quyên góp tiền giúp em mùa Covid. Tôi tìm hiểu và muốn tháo gỡ bi đát em đang nếm trải, tìm hiểu xem em đang cần oxy hay thuốc hay lương thực, và biết chắc chắn thật ra em cái em cần lúc này nhất không phải là tiền, mà là một bác sĩ tâm lý. Nhưng em từ chối mọi sự trợ giúp, chỉ muốn tôi quyên tiền thế là tôi từ chối. Em không hài lòng….Với tôi, mỗi cá nhân phải nỗ lực cho chính mình trước khi trông cậy vào người khác. Và nếu phải có trách nhiệm với bạn khi bạn kiệt sức thì gần nhất là gia đình người thân đã; còn người khác có giúp bạn hay không thì bạn không có quyền đòi hỏi! Những người bạn thiện nguyện gần đây cũng chia sẻ có trường hợp đi lo cho người bị nạn trong khi người nhà họ lại dửng dưng…” Theo bà, người làm tình nguyện bản lĩnh không phải dễ dàng làm hài lòng người hưởng thụ. “Có vẻ xã hội ta làm từ thiện chỉ để ý đến “bên ngoài” mà ít đi sâu vào trọng tâm vấn đề. Người đói thì lo ăn trước mắt là đúng rồi. Nhưng ta giúp họ đỡ đói 1, 2 ngày nhưng có bao giờ lưu ý chỉ cho họ cách tự thân để thoát đói chưa? Hay căn dặn họ cứ đói là đến gặp mình? Trước khi giúp đỡ, cần tìm hiểu người thụ hưởng đã tự cố gắng bao nhiêu và mình cần tiếp thêm những gì để họ tự vươn lên thêm nữa. Không dám nói tất cả số đông những người khó khăn, nhưng có những người làm từ thiện một cách thái quá sẽ vô tình làm người thụ hưởng bị ỳ lười. Không nói xa, nếu con cái chúng ta cưng chìu sẽ sinh hư, người thụ hưởng mà được cho một cách vô tội vạ cũng dễ sinh ra sự trông chờ, ỷ lại cho những lần tiếp theo.”
Thật vậy, đôi khi, người lâm nạn không nhìn thấy được thật ra họ đang cần gì, muốn gì để vượt qua nghịch cảnh, và trách nhiệm đó là của người làm công tác xã hội – làm công tác xã hội cần có một định hướng rõ ràng và xa hơn, đánh thức tiềm lực và tạo cảm hứng để họ có năng lượng cho người thụ hưởng. “Về vấn đề này, tôi nghĩ không chỉ nghệ sĩ, những người có tâm thiện nguyện mà kể cả những tổ chức Tôn giáo đang hoạt động từ thiện, cũng cần có những kỹ năng định hướng như vậy” – bà nhấn mạnh.
“Tình nguyện không phải là một hoạt động tuỳ tiện”
Làm thiện nguyện và việc dễ mủi lòng với bà là 2 chuyện khác nhau. Làm Tình nguyện không đơn giản, đó là công việc cần sự chuyên nghiệp như bất cứ nghề nào khác. Nghệ sĩ chỉ làm được một khâu trong tổ chức Từ Thiện. Đó là ngoại giao tìm tài trợ. Còn lại, phải kết hợp với một tổ chức quen với công việc đó, hoặc tự mình tạo nên một Quỹ từ thiện và cần tuyển nhân sự chuyên quản lý phát triển quỹ như một doanh nghiệp xã hội. Nghệ sĩ vốn rất cảm hứng, nếu đã dính đến “tư chất nghệ sĩ” thì đảm bảo rằng đầu óc tính toán kinh tế sẽ rất lộn xộn. Bà chia sẻ “Nếu bạn thấy một nghệ sĩ nào đó kiếm bộn tiền, tôi chắc chắn họ phải có hậu phương tính toán, quản lý kinh tế hoặc họ thật chất là một người làm kinh tế mà có máu nghệ sĩ mà thôi”. Tư duy về tài chính của nghệ sĩ chắc chắn không thể rành mạch như một người chuyên môn trong xử lý tiền bạc. Khi định bắt tay vào bất cứ một dự án tình nguyện nào, bà chia sẻ bỏ ra ít nhất 2 tuần (nhiều là 1 tháng, 2 tháng thậm chí nửa năm) thị sát, suy nghĩ và tư vấn nhiều người để tìm ra phương cách thực hiện và khi bắt đầu nhân sự tình nguyện nên vận hành tối thiểu gồm:
Khâu nhân sự quản lý tình nguyện viên
Khâu tổ chức hoạt động chính
Khâu truyền thông cập minh bạch tài chính
Khâu kêu gọi tài trợ (song song là thiết kế ấn phẩm – content)
Khâu tài chính tính toán ngân sách
“Làm từ thiện bằng tiền thiên hạ, rồi được tiếng thơm cho riêng mình!”
Bà khẳng định đây là quan niệm sai lầm. Từ thiện vất vả hơn bình thường, phải luôn sẵn sàng. Vậy tại sao rất nhiều người vẫn làm? Theo bà lý do cơ bản là “Vì sự dịu kỳ của yêu thương từ lòng biết ơn!” Khi bạn cho đi, bạn nhận lại lòng yêu mến chân thật nhất của con người, và đó chính là lý do chúng ta hạnh phúc, là lý do chúng ta sống trên cõi đời! Đã không ít những người tình nguyện đã mất đi trong trận chiến COVID này vì tâm thiện nguyện, nhưng tôi tin rằng những con người đó họ sống trọn vẹn với cuộc đời mà nếu hối tiếc thì chỉ là người ở lại! – Bà bùi ngùi chia sẻ.
Chúng tôi cũng đưa ra vấn đề người làm từ thiện rồi livestream, chụp hình để công chúng biết đến; gây ra suy nghĩ là “khoe khoang”. Bà chia sẻ: “bạn im lặng hay công bố việc thiện nguyện của mình đều được, làm điều tốt và muốn mọi người ghi nhận mình tốt, điều đó chẳng sao mà thực ra nó xứng đáng được ghi nhận. Còn bạn muốn âm thầm giúp đỡ cũng được, đó là quan niệm của bạn, thái đội độ của bạn. Việc thể hiện hay không thể hiện tâm thiện nó không nguy hại gì đến bản chất việc từ thiện; cái chính là bạn đã thực hiện tốt được 2 điều trên chưa”
Hệ thống nước uống sạch cho học sinh – một dự án bà Vũ Trinh theo đuổi.
Chúng tôi rất cảm ơn những chia sẻ hữu ích từ Thạc sĩ, mong rằng những trao đổi phần nào xoa dịu dư luận trước mắt, để người trong và ngoài cuộc không làm bất nản những nhà hảo tâm nói chung và nghệ sĩ hảo tâm nói riêng không từ bỏ tâm muốn gắn bó với từ thiện lâu dài. Mong rằng chúng ta lại tiếp tục thấy những con người có đủ nghị lực, tài lực để tiếp tục giúp ích cho đời, mà điều đó không thể thiếu những nghệ sĩ. Với tầm ảnh hưởng của mình, nghệ sĩ sẽ dễ dàng thu hút được công chúng trong các hoạt động của họ, điều cần thiết là làm sao để từ thiện được hệ thống, khoa học và mang tính phát triển lâu dài hơn.
Thùy An
Discussion about this post